De perimenopauze is een fase in het leven van vrouwen die vaak onderbelicht blijft, zowel in de medische literatuur als in dagelijkse gesprekken. Deze blog biedt een diepgaande kijk op de perimenopauze, inclusief statistieken, symptomen, hormonale veranderingen en praktische tips om vrouwen te helpen zich bekrachtigd te voelen tijdens deze overgang.
Weinig aandacht in de medische literatuur
Laten we eerst eens kijken naar hoe goed de perimenopauze wordt gerepresenteerd in de medische literatuur. Een snelle vergelijking van het aantal onderzoeksresultaten op PubMed tussen de termen ‘fertility’ (vruchtbaarheid), ‘menstrual cycle’ (menstruatiecyclus), ‘menopause’ (menopauze) en ‘perimenopause’ (perimenopauze) onthult interessante cijfers:
- Fertility (Vruchtbaarheid): 175.000 hits
- Menstrual cycle (Menstruatiecyclus): 123.000 hits
- Menopause (Menopauze): 84.000 hits
- Perimenopause (Perimenopauze): 10.000 hits
De perimenopauze krijgt nog geen 6% van de aandacht die vruchtbaarheid krijgt in de medische literatuur. Dit is bizar, aangezien veel vrouwen jaren (soms langer dan 10 jaar) klachten ervaren die versterken gedurende de perimenopauze. Helaas worden veel vrouwen in deze fase onjuist gediagnosticeerd en behandeld met o.a. antidepressiva. Bovendien worden ze vaak onvoldoende serieus genomen en krijgen ze niet de juiste ondersteuning om een gezonde leefstijl te creëren.
Wat is de perimenopauze?
De perimenopauze is de periode waarin het vrouwelijke lichaam de overgang maakt van de reproductieve fase naar de menopauze. Tijdens deze periode beginnen de niveaus van oestrogeen en progesteron te fluctueren, wat niet alleen leidt tot veranderingen in de menstruatiecyclus (zoals onregelmatige menstruaties), maar ook tot veranderingen in hersenfunctie, wat onder andere kan resulteren in opvliegers en stemmingswisselingen.
Dit proces wordt gedreven door een afname van het aantal eitjes in de eierstokken. Het Anti-Müller Hormoon (AMH), dat wordt geproduceerd door kleine, groeiende follikels in de eierstokken, neemt af in deze fase. Aanvankelijk merk je misschien nog weinig in je menstruatiecyclus, maar naarmate er minder follikels zijn, worden de hormonale veranderingen duidelijker voelbaar.
Omdat de follikels minder goed rijpen, en zij normaal verantwoordelijk zijn voor de productie van oestrogeen, neemt de oestrogeenproductie af. Deze afname van oestrogeen leidt tot verminderde en/of onregelmatige ovulaties. Een sterke ovulatie kan namelijk pas plaatsvinden als er voldoende oestrogeen wordt geproduceerd. Het niveau van een ander hormoon, inhibine B, dat wordt geproduceerd door grotere follikels, daalt ook in deze fase. Dit draagt bij aan de veranderingen in de hormoonbalans die de menstruatiecyclus beïnvloeden.
In de perimenopauze begint de menstruatiecyclus onregelmatiger te worden, met cycli die korter of langer kunnen zijn dan normaal. Dit komt door de voortdurende afname van het aantal eitjes en veranderingen in hormoonspiegels zoals AMH en inhibine B. Deze veranderingen veroorzaken subtiele verschuivingen in de menstruatiecyclus en kunnen leiden tot eerdere ovulatie of kortere menstruatiecycli.
Tijdens de late perimenopauzale overgang, wanneer de menstruatie langer dan 60 dagen uitblijft, worden de veranderingen duidelijker. De hormonen fluctueren meer, en de menstruatiecycli worden steeds langer en onregelmatiger, wat wijst op het naderende einde van de vruchtbaarheid. In deze fase neemt de kans op ovulatie aanzienlijk af, en sommige cycli kunnen zelfs helemaal geen ovulatie hebben.
Duur van de perimenopauze
Vrouwen kunnen symptomen van de perimenopauze ervaren gedurende gemiddeld vier tot acht jaar voordat ze de menopauze bereiken. Deze periode kan echter variëren van vrouw tot vrouw. De perimenopauze eindigt officieel na twaalf opeenvolgende maanden zonder menstruatie, wat het begin van de menopauze markeert.
Het is overigens belangrijk om te begrijpen dat de menopauze niet slechts het uitblijven van menstruatie is. Het vrouwelijk lichaam ondergaat een volledige neuro-endocriene transformatie, wat jaren kan duren. De hypothalamus en hypofyse, twee belangrijke onderdelen van de hersenen die de hormoonproductie reguleren, ondergaan aanpassingen. Dit heeft invloed op verschillende systemen in het lichaam, waaronder de botdichtheid, cardiovasculaire gezondheid en het metabolisme. Het begrijpen van deze brede impact helpt bij het erkennen van de (peri)menopauze als een complexe biologische overgang, in plaats van een simpel menstruatie-dingetje.
Veelvoorkomende klachten
Veel symptomen van de perimenopauze worden vaak afgedaan als ‘vage klachten’, maar kunnen specifiek worden gekoppeld aan deze fase. Hier zijn enkele veelvoorkomende symptomen:
- Onregelmatige cycli
- Opvliegers en nachtelijk zweten
- Stemmingswisselingen (zoals geïrriteerdheid, angst, boosheid, stress)
- Moeite met inslapen en/of doorslapen
- Vaginale ongemakken (zoals vaginale droogheid, irritatie of pijn)
- Vermoeidheid
- Gewichtstoename
- Brain fog en verminderd geheugen of focus
- Pijnlijke spieren en algehele stijfheid
- Verminderd seksueel verlangen
- Verlies van spiermassa
- Urine-incontinentie
Hack je perimenopauze:
De perimenopauze is geen synoniem voor lijden; het is een natuurlijk proces dat iedere vrouw in haar leven ervaart. Helaas hebben veel vrouwen al last van hormonale verstoringen voordat zij de perimenopauze ingaan, en deze klachten kunnen tijdens deze periode daardoor verergeren. Een gezonde leefstijl is de basis voor een soepele en fijne transitie naar de menopauze, waardoor je vooral ook de voordelen van de perimenopauze kunt omarmen.
Dit is wat je zelf kan doen om je hormonen te ondersteunen gedurende de perimenopauze
- Prioriteer slaap: Hormonale schommelingen kunnen slaap verstoren en stress verhogen, wat klachten gerelateerd aan de perimenopauze kan verergeren. Door slaap te optimaliseren en technieken zoals meditatie en mindfulness toe te passen, slaap je sneller in, verminder je de frequentie van slaapverstoringen en verbeter je diepe en REM-slaap.
- Verhoog je eiwitinname: Naarmate we ouder worden, neemt spiermassa af en worden vrouwen gevoeliger voor osteoporose. Het verhogen van de eiwitinname speelt een essentiële rol bij het behouden van spiermassa en botmassa. Daarnaast vermindert een eiwitrijk dieet ook de kans op chronische aandoeningen.
- Doe aan krachttraining en voeg HIIT toe: Deze trainingsvormen helpen bij het versterken van botten, het behouden van spiermassa en het stimuleren van de stofwisseling, wat belangrijk is om de effecten van hormonale veranderingen tijdens de perimenopauze te compenseren.
- Optimaliseer je voeding: Eet een dieet rijk aan gezonde vetten, proteïnen, groenten en fyto-oestrogenen om de impact van schommelende hormoonspiegels te verminderen en symptomen zoals opvliegers en stemmingswisselingen te verlichten. Een mediterraan en onbewerkt dieet is hierbij aan te raden.
Ondersteuning nodig?
Plan een 1:1 consult in mijn praktijk (zowel live als online mogelijk), waarin we samen jouw individuele gezondheidssituatie in kaart brengen en een passend behandelplan opstellen.
Bronnen:
Santoro, N., Roeca, C., Peters, B. A., & Neal-Perry, G. (2021). The menopause transition: signs, symptoms, and management options. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 106(1), 1-15.
Zhang, Y., Howard, B., Cowan, L., Yeh, J., Schaefer, C., Wild, R., Wang, W., & Lee, E. (2002). The effect of estrogen use on levels of glucose and insulin and the risk of type 2 diabetes in American Indian postmenopausal women: the strong heart study. Diabetes care, 25(3), 500-4. https://doi.org/10.2337/DIACARE.25.3.500.
Masjoudi, M., et al. (2017). Severity and Frequency of Menopausal Symptoms in Middle-Aged Women, Rasht, Iran. J Clin Diagn Res, 11(8): Qc17-qc21.